Rozwój sensoryczny - jak wspierać malucha w odkrywaniu świata ?
W latach 60. XX wieku J. Ayres, terapeuta zajęciowy i psycholog, opracowała hipotezy dotyczące roli funkcji psychoneurologicznych w zachowaniu i procesie uczenia się dziecka. Na podstawie swoich badań zauważyła, że problemy z integracją sensoryczną wpływają na różne aspekty rozwoju, takie jak reakcje posturalne, napięcie mięśniowe, planowanie ruchu, rozwój mowy, emocje oraz funkcje poznawcze. W związku z tym wprowadziła pojęcie integracji sensorycznej, która odnosi się do procesu neurologicznego, w którym mózg organizuje wrażenia płynące z ciała i otoczenia, umożliwiając dziecku skuteczne działanie. Mózg odbiera informacje z różnych zmysłów, segreguje je, interpretuje oraz łączy z wcześniejszymi doświadczeniami, aby odpowiedzieć na wymagania środowiska.
Integracja sensoryczna jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju dziecka, ponieważ pozwala mu właściwie reagować na bodźce i zdobywać wiedzę o świecie. Proces ten opiera się na aktywności fizycznej i bezpośrednich doświadczeniach zmysłowych. Zmysł dotyku, który jest pierwszym, którym dziecko poznaje świat, odgrywa w tym fundamentalną rolę. Dzieci, które rozwijają się w środowisku bogatym w bodźce, zachęcające do eksploracji, wykazują większą inicjatywę w badaniu otoczenia, co prowadzi do lepszego rozwoju ich zdolności do nauki.
Rozwój percepcji opiera się na nabywaniu doświadczeń, które umożliwiają coraz dokładniejsze rozróżnianie cech postrzeganych przedmiotów i zjawisk. Dzięki interakcjom z otoczeniem dziecko zdobywa nie tylko wiedzę o przedmiotach, ale także kształtuje podstawową reprezentację świata fizycznego, rozumiejąc m.in. właściwości obiektów, takie jak ich kształt, tekstura czy właściwości fizyczne, jak np. to, że rzucone przedmioty spadają.
Rozwój sensoryczny jest więc procesem, który ma znaczenie w kształtowaniu umiejętności nie tylko fizycznych, ale również emocjonalnych, społecznych i poznawczych dziecka. To zdolność organizowania i interpretowania bodźców zmysłowych, które dziecko odbiera z otaczającego go świata. W tym procesie mózg dziecka przetwarza informacje płynące ze zmysłów takich jak wzrok, słuch, dotyk, smak, węch, propriocepcja (czucie głębokie) i zmysł przedsionkowy (odpowiedzialny za równowagę). Prawidłowy rozwój sensoryczny jest fundamentem nie tylko dla późniejszego rozwoju fizycznego, ale także emocjonalnego i społecznego.
Dlaczego rozwój sensoryczny jest tak istotny?
Rozwój motoryczny
Rozwój sensoryczny jest również podstawą dla rozwoju motoryki dużej i małej. Dzieci, które skutecznie przetwarzają bodźce sensoryczne, lepiej koordynują swoje ruchy, są w stanie utrzymać równowagę i dokładniej wykonują precyzyjne czynności motoryczne. Problemy w obszarze integracji sensorycznej mogą prowadzić do trudności w wykonywaniu prostych czynności, jak chodzenie, bieganie, rysowanie, czy zapinanie guzików.
Umiejętności poznawcze
Wielu badaczy wskazuje na istotną rolę rozwoju sensorycznego w procesach poznawczych. Percepcja wzrokowa, dotykowa czy słuchowa ma ogromne znaczenie dla rozwoju umiejętności takich jak czytanie czy pisanie. Dzieci, które efektywnie przetwarzają bodźce sensoryczne, łatwiej rozwijają zdolności do koncentracji, rozwiązywania problemów, a także przyswajania nowych informacji. Trening percepcji sensorycznej wspiera rozwój pamięci roboczej, uwagi i zdolności językowych.
Kiedy warto wprowadzić stojak edukacyjny do zabawy niemowlaka?
Stojaki edukacyjne dla niemowląt, takie jak Gugu Baby Gym, mogą być używane od pierwszych miesięcy życia dziecka. Zalecany wiek to od około 1 do 6 miesięcy. W tym okresie dziecko zaczyna rozwijać zainteresowanie otoczeniem i jest w stanie wyciągać rączki do przedmiotów. Należy pamiętać, że noworodki mają ograniczone zdolności poznawcze, a ich wzrok nie jest jeszcze na tyle rozwinięty, aby czerpać pełną przyjemność z takiej aktywności. Dlatego najlepszym momentem na wprowadzenie stojaka edukacyjnego jest właśnie czas, gdy dziecko zaczyna wyciągać rączki do przedmiotów, co zwykle następuje po pierwszym miesiącu życia.
Cechy, które sprawiają, że Baby Gym od Gugu the Hero to idealny wybór
Stojaki edukacyjne, wpływają na rozwój zmysłów dziecka w kilku kluczowych aspektach. Elementy na stojaku edukacyjnym stymulują percepcję wzrokową dziecka, pobudzając je do obserwowania kolorów i wzorów. Dziecko uczy się kojarzyć ruchy rąk z poruszającymi się zabawkami, co rozwija koordynację wzrokowo - ruchową. Stojaki edukacyjne umożliwiają dzieciom ćwiczenie chwytania i manipulowania przedmiotami, co przyczynia się do rozwoju motoryki małej i dużej. Dziecko uczy się wyciągać ręce do zabawek, co pomaga w rozwoju koordynacji ruchowej . Stojaki edukacyjne mogą zawierać różnorodne tekstury i materiały, co pozwala dzieciom doświadczyć różnych wrażeń sensorycznych, takich jak dotyk i propriocepcja (czucie głębokie). Niektóre zawierają także elementy wydające dźwięki, które stymulują słuch dziecka. Dziecko uczy się kojarzyć dźwięki z ruchami i bodźcami wizualnymi. Zachęcają dzieci do ruchu, co jest istotne dla ogólnego rozwoju fizycznego i sensorycznego. Dziecko uczy się poruszać i zmieniać pozycję ciała, aby dotknąć lub chwycić zawieszki. Na stojaku edukacyjnym Gugu Baby Gym od Gugu the Hero znajdują się różnorodne elementy, które wspierają rozwój sensoryczny dziecka:
Szeleszczący listek – angażuje zmysł słuchu, zapewniając dziecku dźwięk, który rozwesela i zachęca do dalszej zabawy
Gryzak małpka – idealny do gryzienia, wspomaga rozwój zmysłu dotyku i łagodzenie bólu przy wyrzynających się ząbkach
Grzechotka – rozwija zdolność do śledzenia ruchu i reagowania na dźwięki, co jest kluczowe dla rozwoju percepcji wzrokowej i słuchowej
Lusterko – pomaga dziecku rozpoznać swoje odbicie, co jest wspaniałą okazją do ćwiczenia umiejętności poznawczych i emocjonalnych
Trzy klocki – pomagają w rozwijaniu koordynacji ręka-oko, a także motoryki małej, poprzez manipulację małymi elementami
Źródła:
- Macuga, A. Kowalczyk, M. Walęciak,” Wspomaganie rozwoju zmysłów dziecka – ścieżka sensoryczna”
- https://zdrowieodpoczatku.pl/integracja-sensoryczna-niemowlaka-dlaczego-jest-tak-wazna/
- https://www.plikus.pl/rozwoj-sensoryczny/
- https://bambino.pl/dla-niemowlat/188-co-warto-wiedziec-o-rozwoju-sensorycznym